Zojuist is bekend geworden dat de scholen morgen dicht gaan. Na de oproep om in heel Nederland zoveel mogelijk thuis te werken, volgt een nieuwe maatregel tegen de (snelle) verspreiding van het coronavirus. Wat betekent dit voor werkend Nederland en het recht op loon?

Werknemer blijft thuis

De werknemer die in navolging van de richtlijnen van de Rijksoverheid (RIVM) of de GGD thuis blijft, ziek of niet ziek, heeft in beginsel recht op doorbetaling van loon. De wet bepaalt sinds 1 januari 2020 dat een werknemer recht heeft op loon indien deze niet werkt, tenzij de oorzaak van het niet kunnen werken in redelijkheid voor risico van de werknemer behoort te komen. De Arbeidsomstandighedenwet bepaalt dat de werkgever zorg moet dragen voor een veilige werkomgeving. Daarmee ligt het risico van het niet kunnen werken bij de werkgever en niet bij de werknemer. Dat neemt niet weg dat de werkgever de werknemer kan opdragen thuis te werken. Een werknemer die thuis kan werken en dat weigert, heeft geen recht op loon.

Wat betekent dit nu voor werknemers van wie de kinderen morgen (ook) thuis blijven. Hiervoor dient een onderscheid te worden gemaakt tussen werknemers met kinderen die ziek zijn en kinderen die niet ziek zijn.

Werknemer blijft thuis voor de zorg van zijn zieke kind(eren)

Werknemers die niet kunnen werken omdat hun kind ziek thuis is, kunnen aanspraak maken op kortdurend zorgverlof. Het gaat om het bieden van noodzakelijke zorg, die niet op een andere wijze kan worden vormgegeven. Bij kortdurend zorgverlof bestaat recht op 70% van het loon. Het verlof kan maximaal twee weken duren. Is langere zorg nodig? Dan kan aanspraak bestaan op langdurig zorgverlof. Langdurig zorgverlof geeft geen recht op doorbetaling van loon.
In cao’s kunnen regels zijn opgenomen met betrekking tot (doorbetaling bij) kort en/of langdurig zorgverlof.

Werknemer blijft thuis voor de zorg van zijn kind(eren)

De wet bepaalt dat werknemers onder bepaalde omstandigheden recht hebben op calamiteitenverlof, onder andere bij onvoorziene omstandigheden die een onmiddellijke onderbreking van de arbeid vergen. Het plotselinge besluit tot sluiting van alle scholen, behoort tot een van deze omstandigheden. Hierbij wordt wel van de werknemer verwacht dat hij er alles aan doet om de ontstane situatie op te heffen, dus de opvang op een andere wijze te regelen. Het verlof geeft recht op volledige doorbetaling van loon en duurt zolang als redelijkerwijs noodzakelijk, doorgaans één tot twee dagen (afwijkingen bij cao zijn mogelijk). Indien opvang niet op een andere wijze geregeld kan worden, zal de werknemer andere afspraken moeten maken met de werkgever, bijvoorbeeld over flexibel (thuis)werken of het opnemen van (on)betaald verlof.

Compensatie loon werkgever

Wanneer gedurende een periode van minimaal 2 tot maximaal 24 weken door of vanwege het coronavirus ten minste 20% werk of omzet afneemt of de verwachting daartoe bestaat, kan een vergunning worden aangevraagd voor werktijdverkorting. Met die vergunning kunnen werknemers voor wie een loondoorbetalingsverplichting bestaat een WW-uitkering aanvragen.